بارها در مواقعی قرار گرفته‌ایم که به دلیل عدم آشنایی و شناخت کافی از روش‌های تعامل با افراد دارای معلولیت، خود را از ایجاد دوستی صمیمی و همنشینی با آنها محروم کرده‌ایم و درنهایت به خود پرسیده‌ایم که چگونه باید با این افراد معاشرت کنیم؟
به گزارش خبرنگار ایمنا، افراد دارای معلولیت، مانند سایر افراد، جزئی از جامعه هستند و به عنوان شهروندان، وظیفه ما این است که نحوه برقراری ارتباط با آنها را بدانیم. در صورتی که در کوچه، خیابان یا یک مهمانی با افرادی از این دسته روبرو شویم و نیاز به ارتباط با آنها داشته باشیم، باید این ارتباط را با کمال احترام و شایستگی برقرار کنیم.
راهنمای برخورد با افراد با معلولیت
ممکن است فرد معلول دچار اختلالات حسی، جسمی، ارتباطی یا حرکتی باشد و در این متن به طور کلی به نحوه برقراری ارتباط با افرادی با هر کدام از این ویژگی‌ها اشاره می‌شود.
قبل از هرچیز، باید درک کنیم که در تعامل با یک فرد دارای معلولیت، انسانیت او در اولویت است و معلولیت وی در جایگاه ثانویه قرار می‌گیرد. بنابراین، در هر زمانی که با یک فرد معلول ارتباط برقرار و با او معاشرت می‌کنیم، باید معلولیت او را به عنوان یک ویژگی جانبی در کنار شخصیت و توانایی‌هایش می‌بینیم. اگر لازم بدانید که چه نوع معلولیتی دارد، می‌توانید از خود فرد بپرسید که ترجیح می‌دهد با چه اصطلاحی بیان شود.
دست دادن نمادی عمومی برای سلام و احوالپرسی با همه نیست. اگر درباره دادن دست تردید دارید، می‌توانید از خود شخص بپرسید که آیا مایل به دست دادن است یا خیر؛ برخی از معلولیت‌ها شامل محدودیت در حرکت دستها هستند، بنابراین اگر می‌خواهید دست بدهید، می‌توانید به محبت دست خود را به سمت فرد معلول دراز کنید.
در تعامل با افراد دارای لکنت زبان و ضعف شنوایی، نیازی به تفاوت چندان در نحوه صحبت کردن با آنها نیست. با رعایت احترام متقابل که یک الزامه در هر ارتباطی است، ترس از پرسیدن سئوال نداشته باشید و در هر مرحله از گفتگو، به ویژه در برابر افراد دارای ضعف شنوایی، درباره لحن، قدرت صدا و سرعت گفتار خود سئوال کنید و از فرد مقابل بخواهید که به هر شکلی که راحت‌تر است، از شما درخواست صحبت کند.
همچنین، زمانی که فرد معلول برای شما صحبت می‌کند، در صورتی که سخنانی نامفهوم بود، از او سئوال بپرسید و به فرد دارای معلولیت فرصت دهید تا سخنان خود را تکمیل کند یا توضیح بدهد. این نوع رفتار به ویژه در تعامل با افرادی که دارای لکنت زبان هستند، بسیار مهم است. تا زمانی که احساس کنند چشم و گوش شما به طور کافی برای گفتگو با آنها باز است، احساس راحتی نخواهند کرد.
در تعامل و گفتگو با فردی که دارای ناتوانی گفتاری و لکنت زبانی است، به جای تصحیح عجله‌ای در کلامش، بیشتر او را تشویق کنید. اگر مشکلی در فهمیدن حرف‌های او دارید، تظاهر نکنید که مفهوم را درک کرده‌اید. در نهایت، اگر لازم شد، از طرف مقابل بخواهید مطلبی را که سعی دارد بیان کند، بنویسد.
ممکن است در تعامل با افرادی که دارای اختلالات ارتباطی هستند، نیاز داشته باشید از جملات ساده‌تر استفاده کنید، اما این قاعده برای تمامی افراد معلول صدق نمی‌کند. بسیاری از افراد معلول نیز احترام و آداب معمول را در کلام و رفتار شما درک خواهند کرد. بنابراین، سخنان شما باید به گونه‌ای باشد که آنها را تحقیر نکند.
در صحبت با افراد کم شنوا یا ناشنوا، به این نکته توجه کنید که استفاده از سمعک ممکن است دریافت صدا را آسان‌تر کند، اما به وضوح و روشنی صدا کمکی نمی‌کند. برای جلب توجه افراد معلول شنوایی، می‌توانید به آرامی با زدن روی شانه‌شان، دست تکان دادن یا روش‌های مناسب دیگر، توجه آنها را جلب کنید.
محدودیت دیگری که در ارتباط با افراد ناشنوا وجود دارد، باعث شده بسیاری از آنها لبخوانی را بلد باشند. بنابراین، در هنگام صحبت کردن، موانعی مانند دستها یا غذا را از مقابل لبه‌هایتان دور کنید.
فردی که در مقابل شماست، نیاز به ترحم ندارد، بنابراین سعی نکنید به او مانند یک فرد نیازمند رفتار کنید. اگر می‌خواهید در هر زمینه‌ای به او کمک کنید، ابتدا با استفاده از عباراتی مانند “دوست داری بهت کمک کنم؟” اجازه بگیرید و حتی بهتر است که خود فرد نحوه کمک کردن را به شما بیان کند. اگر هم به کمک شما نیاز ندارد، به خواست وی احترام بگذارید.
با افراد نابینا به شکل شفاف و روشن صحبت کنید.
تعامل با افراد نابینا لذت بخش است. آنها اغلب دست در دست شما می‌گذارند و تا جایی که صحبت شما ادامه پیدا کند، همراه شما می‌شوند. در این میان، مراقب باشید که هنگام جهت‌یابی، صحبت کردن را روشن و بدون ابهام انجام دهید و از استفاده از عبارات مبهم مانند “از این طرف” خودداری کنید.
وقتی وارد یک اتاقی می‌شوید که یک نابینا حضور دارد یا از آن خارج می‌شوید، به او اطلاع دهید و او را در جریان مکان قرار گرفتن خود قرار دهید.
فرد را به عنوان مخاطب اصلی خود در نظر بگیرید.
در هنگام صحبت با یک فرد دارای معلولیت، با خود او صحبت کنید و نه با همراه، مربی، پرستار یا والدینش. هیچ کدام از ما دوست نداریم که در اوقات صحبت، فرد مقابلمان به فرد دیگری نگاه کند و سئوالات را از آن شخص بپرسد. با افراد ناشنوا نیز به صورت مستقیم صحبت کنید و اگر فرد مقابل شما یک فرد اتیستیک است و در هنگام صحبت به چشمان شما نگاه نمی‌کند، مخاطب کلامتان را همچنان برای او قرار دهید.
توجه داشته باشید که هدف از این نکته این نیست که کنجکاوی بیجا باعث آزرده شدن فرد معلول در گفتگو با شما شود. بنابراین، پرسیدن درباره معلولیت فرد را تنها در صورتی مناسب بدانید که پاسخ فرد معلول بتواند به ارتباط میان شما کمک کند. به عنوان مثال، اگر فکر می‌کنید پیاده‌روی برای دوستتان که ناتوانی حرکتی دارد خسته کننده خواهد بود، می‌توانید از او بپرسید که آیا این موضوع او را آزار می‌دهد یا خیر؟ به این ترتیب، می‌توانید یک توافق مشترک برای تعامل، مصاحبه و حتی سرگرمی با یکدیگر پیدا کنید.
رضایت از صحبت درباره معلولیت به شخصیت فرد معلول وابسته است. برخی افراد دوست دارند در این زمینه صحبت کنند، به طوری که در طول معاشرت، فرصتی برای بحث و گفتگو درباره این موضوع فراهم شود. اما بهتر است به بعضی دیگر که تمایلی به صحبت درباره معلولیت خود ندارند، اصرار نکنید و قید وجود نداشتن این موضوع را بگذارید.
عصا، صندلی چرخدار یا هر وسیله کمکی دیگر را مانند بخشی از بدن شخص مقابل در نظر بگیرید. هرگز به صندلی چرخدار کسی تکیه ندهید یا آن را برای کمک کردن به فردی جابجا نکنید مگر اینکه خود فرد از شما درخواست کند.
در اینجا نحوه میزبانی یک مهمانی که از صندلی چرخدار استفاده می‌کند توضیح داده شده است:
اگر در خانه میزبان فردی هستید که به دلیل معلولیت خود از صندلی چرخدار استفاده می‌کند، حتماً باید صندلی مناسبی برای نشستن او در اختیار داشته باشید. این ممکن است باشد که فردی که از صندلی چرخدار استفاده می‌کند، درخواست انتقال به یک صندلی معمولی داشته باشد.
زمانی که با این شخص صحبت می‌کنید، او در حالت نشسته است. بنابراین، هرگاه مناسب ببینید، شما نیز می‌توانید در مقابل او بنشینید یا خود را خم کنید تا سطح چهره‌های شما با یکدیگر هم‌تراز شود و بتوانید روبروی هم صحبت کنید.
اگر منزل شما آماده‌سازی مناسب نشده و موانعی مانند پله‌ها، دروازه‌های باریک، و برجستگی‌ها وجود دارد که می‌تواند استفاده کنندگان از صندلی چرخدار را مشکل‌ساز کند، حتماً قبل از دعوت او به این موارد توجه کنید.
در هنگامی که فردی خود را از صندلی چرخدار به محل نشیمنگاه دیگری منتقل می‌کند، صندلی چرخدار او را از دسترس خارج نکنید مگر اینکه خود فرد معلول از شما درخواست کند.
بیان توهین و تحقیر ممنوع:
در پایان، به یاد داشته باشیم که معلولیت، اگرچه محدودیت‌هایی را برای فرد به همراه می‌آورد، اما نباید هویت فرد را به معلولیتش خلاصه کنیم. هر فرد دارای ویژگی‌ها و صفات شخصیتی منحصر به فردی است که ما را از دیگران متمایز می‌کند.
به مهمترین نکته، هرگز به خود اجازه ندهیم معلولیت را به عنوان یک عامل توهین استفاده کنیم و آن را با حقارت به نام ببریم. از کلماتی مانند افلیج، علیل، عقب مانده، اوتیسمی، کور، کر، ویلچری، زمین‌گیر، کوتوله و سایر کلمات مشابه به عنوان واژگان توهین آمیز و تحقیرآمیز استفاده نکنیم.
بدانیم که برقراری ارتباط محترمانه با افراد معلول می‌تواند باعث افزایش اعتماد به نفس و کاهش تبعیض در آنها شود، و این امر باعث می‌شود که هیچ فرد معلولی به دلیل توهین و تحقیر سایرین از فرصت‌های آموزشی، تفریحی و شغلی محروم نشود.
نظرات کاربران