به گزارش خبرنگار مهر، آیت الله عابدی استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم ضمن مرور تاریخچه صحیفه‌های سجادیه و عرفان عملی شیعه، اهمیت ادعیه، تأثیر رفتار و نگاه انسان بر سرنوشت و مفهوم حقیقی ایام مبارک و نحس از منظر دینی را تبیین کرد.
آیت الله احمد عابدی در جلسه تفسیر صحیفه سجادیه ابراز کرد: ما، امام چهارم را بیشتر به مسئله دعا و ارتباط با خدای متعال می‌شناسیم. امام پنجم، امام باقر (سلام الله علیه) و همچنین زید بن علی بن الحسین، این دو برادر، فرزندان امام چهارم هستند و هر دو دعاهای پدرشان را نقل کرده‌اند که منجر به تألیف صحیفه سجادیه شده است. اول صحیفه سجادیه می‌گوید ۷۵ دعا از امام زین‌العابدین علیه‌السلام نقل شده، در حالی که صحیفه سجادیه فعلی ۵۱ دعا دارد؛ یعنی حدود ۲۴ دعا کمتر است.
وی افزود: شاید در برخی نسخ صحیفه سجادیه، جمله صحیفه کامله را دیده باشید؛ دلیل این عنوان آن است که برخی محققان تلاش کردند آن دعاهای مفقوده را بیابند. از جمله، علامه مجلسی و شاگردش علامه افندی، صاحب کتاب ریاض‌العلما، که به جستجو پرداخت تا آن ۲۴ دعا را پیدا کند. وی موفق شد حدود ۱۰۰ دعای جدید از امام زین‌العابدین بیابد که در صحیفه نبود و کتابی با عنوان صحیفه سجادیه ثانیه تألیف کرد.
این استاد خارج فقه ادامه داد: پس از ایشان، صاحب وسایل الشیعه، شیخ حر عاملی نیز در پی یافتن آن ادعیه برآمد و او نیز دعاهای جدیدی یافت و کتابی با عنوان صحیفه سجادیه ثالثه گردآوری کرد. سپس، حاجی نوری، صاحب مستدرک، کتاب صحیفه سجادیه رابعه را نوشت که ادعیه‌ای در آن است که در سه صحیفه پیشین وجود ندارد. بعد از ایشان، علامه تهرانی (آقا بزرگ تهرانی)، استاد حضرت امام خمینی (ره)، با هدف تکمیل دعاهای مفقود، اقدام به تألیف صحیفه سجادیه خامسه کرد. پس از وی، کلب‌علی تبریزی، صحیفه سجادیه سادسه را تألیف کرد. همچنین صحیفه سجادیه سابعه و ثامنه نیز توسط دیگران نوشته شده است.
عابدی اضافه کرد: بنابراین، اکنون هشت صحیفه سجادیه موجود و چاپ‌شده داریم که دعاهایی دارند که هریک در دیگری نیست؛ به بیان دیگر، دعاهای صحیفه نخست صرفاً در همان جلد است و دعاهای بعدی در نسخه‌های دوم تا هشتم حضور دارد. آغاز صحیفه سجادیه ۷۵ دعا بوده است که مفقود شدن برخی برای ما برکاتی داشته زیرا سبب شده ده‌ها دعا از امام (ع) گردآوری شود. شخصی آمده است این هشت صحیفه را تلفیق و کتابی جامع تدوین کرده که همه دعاها را در بر دارد. به این ترتیب، کتاب دعا نزد ما شیعیان بسیار است اما صحیفه سجادیه، مجموعه‌ای بی‌نظیر، شناخته می‌شود که تاکنون هشت نسخه مستقل دارد.
این استاد حوزه علمیه با بیان اینکه چهار کتاب نیز در حوزه عرفان عملی وجود دارد که به آنها کتب اربعه عرفان عملی می‌گویند گفت: این کتب شامل کتاب مفتاح الفلاح از شیخ بهایی، کتاب عدّه الداعی از ابن فهد حلّی، کتاب قوت القلوب اثر مکی بن ابی طالب و کتاب اقبال الأعمال از سید بن طاووس است. این چهار کتاب را باید برای عمل به ادعیه و مناسبت‌های خاص سالیانه خواند.
وی درباره رباره مفتاح الفلاح اظهار داشت: این کتاب به فارسی نیز ترجمه شده و به توصیه شیخ بهایی برای برنامه عبادی ۲۴ ساعته تدوین شده است. خود ایشان نقل می‌کند که پس از تألیف کتاب شبی خوابید، فردای آن روز طلبه‌ای آمد و آن کتاب را خواست و پس از پرسش متوجه شد که امام باقر (ع) در خواب این طلبه، کتاب مفتاح الفلاح را معرفی کرده است. شیخ بهایی گفت: با این خواب، یقین یافتم که امام پنجم، کتاب مرا تأیید فرمودند. این کتاب به صورت عملی برای عبادات و دعاهای شبانه‌روز و تمام ساعات شب و روز نوشته شده است.
عابدی در زمینه کتاب عدّه الداعی ابراز کرد: عده الداعی تألیف ابن فهد حلّی است که فقیه، عارف و دانشمند بزرگی بوده است. این کتاب نیز ترجمه فارسی دارد و برای کسانی که منبر می‌روند و سخنرانی دارند، سرشار از مطالب و قصه‌های آموزنده است. از جمله داستانی درباره عابدی که فریفته وسوسه شیطان می‌شود اما با نهی از منکر یک بانو، به‌خود می‌آید و در نهایت، چندین نفر از فرزندان آن زن جزو اولیای خدا می‌شوند. این نمونه نشان می‌دهد هر کس برای دیگری خیرخواه باشد و راه درست را نشان دهد، ممکن است خود و دیگران مشمول رحمت الهی شوند.> علی آبادی خبرنگار ۱: وی درخصوص کتاب قوت القلوب گفت: قوت القلوب نوشته مکی بن ابی طالب است و کتابی اخلاقی و عرفانی با قصه‌ها، حکایت‌ها و نکته‌های پندآموز فراوان است همچنین کتاب اقبال الأعمال مناسب برنامه عبادی در طول یک سال قمری است. پس از مطالعه این چهار کتاب، نوبت می‌رسد به خواندن صحیفه سجادیه که مرتبه‌ای بالاتر دارد و دعای آن فراتر از همه است.
عابدی در پایان بخش اول سخنرانی خویش خاطرنشان کرد: همچنان که قنوت نماز امیرالمومنین (ع) آمیزه‌ای از دعا، نفرین و تضرع بود، قنوت نماز پیامبر اکرم (ص) نیز مشتمل بر دعا علیه دشمنان اسلام همچون ابوسفیان بوده است؛ نفرین، خود نوعی دعاست.
این استاد حوزه علمیه در بخش دیگر سخنرانی به آغاز ماه صفر اشاره کرد و گفت: در گذشته، مسلمانان ماه صفر را ماهی نحس می‌دانستند و به همین دلیل روایت من بشرنی بخروج آذار فله الجنه نیز درباره این ماه وجود دارد؛ یعنی هر کس مژده پایان صفر را بدهد بهشت را از آن خود کرده است.
وی با طرح این پرسش مبنی بر اینکه اما آیا واقعاً ماه صفر نحس است یا مبارک؟ اظهار داشت: خود قرآن کریم زمان‌هایی را مبارک یا نحس توصیف کرده است؛ مثل آیه «إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةٍ مُّبَارَکَةٍ» که به زمان مبارک اشاره دارد و در مقابل «فِی یَوْمِ نَحْسٍ مُّسْتَمِرٍ» به روز نحس تصریح دارد. فال نیک و بد نیز در قرآن آمده؛ به عنوان مثال، حضرت یعقوب به فرزندانش توصیه کرد از یک در وارد نشوند تا چشم نخورند و در ماجرای پیامبر اکرم (ص) و بزرگان قریش، فال نیک و بد مطرح شده است.
وی افزود: پیامبر (ص) گاه به نام اشخاص فال نیک می‌زدند، مثلاً وقتی فردی به نام سعد را دید و نام او را شنید، فرمود: «سعدنا» (کار ما به خوشی رقم خورد). بنابراین، نحس دانستن یک زمان یا مکان، نوعی فال زدن است. علمای دین می‌گویند ارزش و معنای نحسی یا مبارکی زمان، بستگی به رفتار ما در آن زمان دارد. اگر کار نیک کنیم، روز مبارک خواهد بود و اگر خدا نکرده گناه کنیم، روز به نحسی می‌گذرد. همین موضوع درباره مکان‌ها نیز صادق است؛ زمین به خودی خود فرقی ندارد اما وقتی وقف مسجد شد یا ولی خدا در آن دفن گشت، آن مکان مقدس خواهد شد وگرنه تفاوتی نیست.
این استاد خارج فقه در ادامه خاطرنشان کرد: بنابراین، فال نیک و بد، دعا، توکل و صدقه، همه می‌تواند سرنوشت را تغییر دهد. حتی نگاه و سخنان ما بر دیگران و امور تأثیرگذار است و به تعبیر بزرگان، زبان بنده خدا، قلم کردگار است. هر چه درباره کسی بگوییم یا چگونه نگاه کنیم، همانگونه خواهد شد. اگر کسی را متدین و خوب بنامیم، او متدین‌تر خواهد شد و برعکس.
نظرات کاربران