به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از شورای عالی انقلاب فرهنگی، محمد مهدی علویان مهر، رئیس مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، در نشست تخصصی، مدیران کارگروه‌های شورای تحول و ارتقای علوم انسانی ضمن ارائه گزارشی جامع از جایگاه علمی ایران در جهان، به تحلیل وضعیت علوم انسانی در کشور پرداخت و دو پیشنهاد عملیاتی و کلان را برای همکاری با «کارگروه تحول در علوم انسانی» مطرح کرد. این دو پیشنهاد شامل «ایجاد نظام رتبه‌بندی تخصصی برای مراکز فعال در حوزه علوم انسانی» و «توسعه زیرساخت‌های علوم انسانی دیجیتال (Digital Humanities)» است.
علویان مهر در ابتدای سخنان خود با تأکید بر اهمیت بنیادین علوم انسانی، تجربه شخصی خود را به‌عنوان محققی از حوزه علوم پایه، این‌گونه بیان کرد: معتقدم تا علوم انسانی حرکت نکند، علوم دیگر را به معنای واقعی کلمه به حرکت درنمی‌آورد. آنچه امروز در غرب باعث پیشرفت فناوری شده، تحول در علوم انسانی از منظر خودشان بوده است.
وی با اشاره به اینکه پیام انقلاب فرهنگی از ابتدا ناظر بر تحول در علوم انسانی بوده است، افزود که این موضوع یک مسئولیت همگانی است و همه باید برای تحقق آن کمک کنند.
رئیس ISC در ادامه به ارائه آماری دقیق از وضعیت تولید علم در حوزه علوم انسانی پرداخت و گفت: در سطح جهان، از هر ۱۰۰ مقاله علمی منتشر شده، یک مقاله مربوط به حوزه علوم انسانی و هنر است؛ اما این آمار در ایران نگران‌کننده‌تر است؛ به‌طوری‌که از هر ۲۰۰ مقاله علمی، تنها یک مقاله به این حوزه اختصاص دارد. بر اساس آمار ارائه شده، در ده سال اخیر از مجموع بیش از ۴۳۹ هزار مقاله تولید شده در ایران، تنها ۲۳۱۰ مقاله (معادل ۰.۵۳ درصد) مربوط به حوزه هنر و علوم انسانی بوده است. این در حالی است که سهم جهانی این حوزه ۴.۷۱ درصد است.
علویان مهر همچنین به جایگاه کلی ایران در تولید علم اشاره کرد و افزود: بر اساس داده‌های پایگاه‌های اسکوپوس و WOS، ایران در سال ۲۰۲۴ رتبه ۱۶ یا ۱۷ جهانی را در تولید علم به خود اختصاص داده است که در سال‌های اخیر با مقداری تنزل همراه بوده است.
پس از تشریح وضع موجود، علویان مهر دو پیشنهاد مشخص را برای همکاری با کارگروه تحول در علوم انسانی مطرح کرد.
وی پیشنهاد داد که یک نظام رتبه‌بندی متمرکز و تخصصی برای دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مؤسسات فعال در زمینه آموزش و پژوهش علوم انسانی، اجتماعی و هنر طراحی و اجرا شود.
علویان مهر با اعلام آمادگی کامل ISC در این زمینه گفت: ما می‌توانیم با همفکری شما و سازمان‌های مرتبط، این پروژه را به سرانجام برسانیم. طرح اولیه و پروپوزال آن نیز آماده شده است و آمادگی داریم تا آن را در کارگروه تخصصی به صورت کامل ارائه کنیم.
بر اساس گزارش وی، ISC در حال حاضر ۵۸ پژوهشگاه کشور را رتبه‌بندی می‌کند که ۲۸ مورد آن (تقریباً نیمی از کل) مربوط به حوزه علوم انسانی و هنر است.
دومین پیشنهاد مهم، تمرکز بر حوزه «علوم انسانی دیجیتال» بود. رئیس ISC این حوزه را برای هرگونه تحولی ضروری دانست و بیان کرد: هرگونه تحول در این زمینه، نیازمند پایش و توسعه علوم انسانی دیجیتال است. این کاری است که در دانشگاه‌های بزرگی مانند هاروارد و آکسفورد سال‌هاست آغاز شده و ما نیاز داریم سرعت خود را در این زمینه افزایش دهیم.
وی افزود ISC آمادگی دارد تا زیرساخت فنی و پلتفرم مورد نیاز برای این کار بزرگ را فراهم کند و در بخش محتوا نیز از ظرفیت‌های شورا، پژوهشکده‌ها و پژوهشگاه‌های علوم انسانی بهره‌مند شویم.
علویان مهر در بخش دیگری از گزارش خود به سایر فرآورده‌ها و خدمات ISC اشاره کرد: در سال ۱۴۰۳، تعداد ۴۸۹ پژوهشگر پر استناد ایرانی در حوزه علوم انسانی شناسایی شدند که بیشترین تعداد آن‌ها با ۳۶۹ نفر از وزارت علوم و به‌طور مشخص از دانشگاه تهران بوده‌اند. سامانه نان (نظام ایده‌ها و نیازها) به‌عنوان یک پلتفرم به همرسانی میان صاحبان ایده و نیازمندان پژوهشی در حوزه‌های مختلف از جمله تعلیم و تربیت (با همکاری دانشگاه فرهنگیان) و کرسی‌های نظریه‌پردازی فعال است. در حال حاضر ۳۴۱ نشریه در حوزه هنر و علوم انسانی و ۷۵۰ نشریه در حوزه علوم اجتماعی در ISC نمایه می‌شوند و از میان بیش از هزار درخواست برگزاری همایش در سال گذشته، با حدود ۶۷۱ مورد موافقت شده است.
نظرات کاربران