جعفر ابراهیمی متخلص به «شاهد» و از شاعران پیشکسوت و از چهره‌های ماندگار شعر کودک و نوجوان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، ضمن تأکید بر اهمیت شناخت دنیای کودکان برای سرودن شعر کودک گفت: شعر کودک در ایران نسبت به دیگر ژانرهای ادبی عمر کوتاه‌تری دارد؛ شاید حدود شصت تا هفتاد سال اما شعر کودک واقعی، ناب و جهانی عمر بسیار کوتاه‌تری دارد.
وی نخستین اصل شعر کودک را «نگاه از دید کودک» دانست و توضیح داد: شاعر باید قد خود را به اندازه کودک پایین بیاورد، با چشم کودک به جهان نگاه کند و احساساتش را از درون او بیان کند. برای مثال، وقتی در خیابان یا مترو قدم می‌زنیم، بزرگسالان تابلوها و آدم‌ها را می‌بینند، اما کودک چیزهای دیگری را در ارتفاع نگاه خود درک می‌کند. همان‌گونه که در نقاشی، کودکان حتی ریشه‌های درخت را می‌کشند، در حالی که آن را نمی‌بینند؛ چون درک درونی و توازن ذهنی آن‌ها چنین ایجاب می‌کند. این همان نگاه عمیق و متفاوت کودکانه است که شاعر باید درک کند.
این شاعر تأکید کرد: کسی که تجربه کافی از دنیای کودکان نداشته باشد نمی‌تواند برای‌شان شعر بگوید. شاعر باید کودک درون فعالی داشته باشد و بتواند به درون کودک سفر کند و دوباره به خود بازگردد. در این سفر، نگاه و زبان کودکانه خودبه‌خود در او شکل می‌گیرد؛ چون وقتی از نگاه کودک به دنیا می‌نگری، دیگر نمی‌توانی با زبان بزرگسال سخن بگویی. در شعر کودک باید از واژگان و جمله‌بندی‌هایی استفاده کرد که در گفت‌وگوهای طبیعی کودکان وجود دارد. در عین حال، ما نقش آموزشی هم داریم، پس لازم است زبان را درست و ساده به کار بگیریم.
وی افزود: سادگی در نگاه، سادگی در بیان و سادگی در احساس، ویژگی بنیادی دنیای کودکان است. کودک بدون ملاحظه روی خاک می‌نشیند یا بازی می‌کند، بی‌آنکه به ظاهرش فکر کند. ما بزرگسالان به چنین رفتاری می‌گوییم «خاکی بودن»، اما برای کودک، طبیعی و ناب است. همین روح آزاد است که باید در شعر کودک جاری باشد.
ابراهیمی با اشاره به تفاوت شعر کودک و نوجوان گفت: در شعر نوجوان، زاویه دید کمی تغییر می‌کند. باید از نگاه نوجوان سخن گفت، با زبان و دغدغه‌های او. نمی‌توان موضوعاتی را به کار برد که کودک یا نوجوان درک نکند. برخی شاعران، بی‌آنکه دنیای کودکان را بشناسند، موضوعاتی انتزاعی یا آموزشی را با نیت خیر وارد شعر می‌کنند، اما کودکان درکشان نمی‌کنند. در شعر کودک باید از بازی‌های زبانی، موسیقی، ریتم و شعرهایی بهره برد که کودک با آن‌ها بخندد، بخواند و آموزش را در خلال لذت تجربه کند.
هدف ما در شعر کودک حفظ زبان فارسی و پرورش ذوق زبانی است
وی یادآور شد: امروز موضوعات جدیدی مانند آپارتمان‌نشینی، فضای مجازی و سبک زندگی شهری وارد دنیای کودکان شده و شعر کودک نیز باید به این مسائل بپردازد، اما نباید با استفاده مستقیم از اصطلاحات خارجی یا واژه‌های بیگانه دچار تصنع شود. هدف ما در شعر کودک حفظ زبان فارسی و پرورش ذوق زبانی است.
این شاعر گفت: در کشورهای توسعه‌یافته، شهرداری‌ها مسئول مستقیم برگزاری جشنواره‌های فرهنگی هستند، اما در ایران کمتر چنین اتفاقی می‌افتد. اقدام مدیریت شهری شاهین‌شهر در برگزاری جشنواره شعر کودک حرکتی ارزشمند و تحسین‌برانگیز است. من پیش‌تر نیز در چند دوره از این جشنواره شرکت کرده‌ام و این حرکت دوباره با جدیت در شاهین‌شهر آغاز شده است. این جشنواره می‌تواند شاعران را از سراسر کشور گردهم آورد و زمینه‌ساز توجه بیشتر به موضوعات شهروندی و خانواده در شعر کودک شود.
وی ادامه داد: به نظر من شاهین‌شهر ویژگی خاصی دارد؛ حتی نامش با حرف «شین» یادآور شعر است. در حالی که چنین حرکتی باید از سال‌ها پیش در پایتخت یا دیگر شهرها شکل می‌گرفت، اکنون شاهین‌شهر پیش‌قدم شده است و باید از مسئولان و مردم هنردوستش قدردانی کرد. ورود شهرداری به این حوزه سبب می‌شود که مردم و خانواده‌ها بیشتر جذب فعالیت‌های فرهنگی شوند و اهمیت شعر کودک را درک کنند.
ابراهیمی تأکید کرد: یکی از دلایل اصلی بی‌میلی بزرگسالان به شعرخوانی این است که در کودکی شعر نشنیده‌اند. اگر از کودکی با شعر، ترانه و ریتم آشنا شوند، ذوق و اندیشه‌شان در مسیر انسانیت و زیبایی رشد می‌کند. شعر کودک می‌تواند زیربنای جامعه‌ای اندیشمند و مهربان باشد.
نظرات کاربران