به گزارش خبرنگار مهر، زمانی است که با ورود اسلام، فرهنگ اسلامی بر تمام شؤون زندگی ایرانیان سایه افکند و فضای فرهنگی و اجتماعی ایرانیان را سرشار از آموزه‌های قرآنی و اسلامی کرد شعر مذهبی فارسی متولد شد و در دامن اسلام رشد کرد. ذبیح الله صفا در کتاب تاریخ تحول نظم و نثر فارسی آورده است: «قرن چهارم همانطور که دوره بلوغ اسلامی و ادب عربی است به همان نحو مهمترین و بارآورترین عهد ادب فارسی و عصر ظهور گویندگان بزرگ و فصیح در نواحی شرقی ایران است.»
از اواخر قرن چهارم نخستین بارقه‌های شعر آئینی در بین فارسی زبانان درخشیدن گرفت و این به واسطه‌ی حضور شاعرانی چون، بلخی و کسایی و مروزی و فردوسی است که راهی جدا از مدیحه سرایی رایج را در پیش گرفتند.
سقوط سلسله‌های حکومتی همچون خوارزمشاهیان و سلجوقیان و نیز فروپاشی حکومت عباسی بغداد، شعر درباری را نیز تا حدودی از رونق و اهمیت دور کرد و زمینه برای مفاهیم دیگری همچون عرفان و تصوّف فراهم شد. از سوی دیگر، با شکستن سلطه‌ی این حکومت‌ها، استبداد مذهبی حاکم در قرن‌های پنج تا هفتم نیز کاهش یافت. از این رو معارف دینی و مفاهیم مذهبی در آن تجلی بیشتری نمود و شاعرانِ توانایی همچون عطار، مولانا جلال الدین و دیگران، توانستند به اشعار درباری، جلوه‌ای کاملاً مذهبی و اعتقادی ببخشند. دوران صفهویه اوج و شکوه فرهنگ ایرانی اسلامی در ایران با نام شاعران پر آوازه‌ای در شعر آئینی پیوند خورده است که از جمله آن می‌تواند به محتشم کاشانی و شعر معروف او در وصف امام حسین (ع) و عاشورا سخن گفت. کمال‌الدین مُحتَشَم کاشانی شاعر سده دهم هجری در دوره صفوی بود. شغل اصلی وی بزازی و شعربافی است. او که از پیروان مکتب وقوع و از مهمترین شاعران مرثیه‌سرای شیعه است، ترکیب‌بند «باز این چه شورش است که در خلق عالم است» را سروده که یکی از معروف‌ترین مرثیه‌ها برای شهدای عاشورا در ادبیات فارسی است. محتشم به گفته خود ترکیب دوازده بند را با استعانت از اهل بیت (ع) در ترسیم واقعه کربلا سروده است.
شاعران آئینی بعد از انقلاب نیز با خلق آثار ادبی فاخر و مانا، نقش مؤثری در غنابخشی به این گونه از ادبیات داشته اند و امروز نیز این میراث نادر و بی بدیل را با آفرینش‌ها و زایش‌های جدید در هم آمیخته اند.
ادبیات عاشورایی در طرح مبتکرانه
سیداکبر میرجعفری از شاعران پرسابقه و جوشیده در دل ادبیات این سرزمین است که بی‌هیاهو، همیشه مشغول پژوهش و سرایش بوده است. کتاب «امان‌نامه» او هم که یک دفتر شعر عاشورایی است و نشر قو آن را در آورده، کار بدیعی در ادبیات عاشورایی به شمار می‌رود که دربرگیرنده نگاه متفاوت شاعر به مضامین واقعه کربلا در قالب اشعار کلاسیک است. کتابی ک در مهرواره هوای نو حائز رتبه برتر در رشته شعر و نوحه شده است.
شعرهای این کتاب در قالب نامه سروده شده و شاعر از زبان قهرمانان کربلا به افراد، شخصیت‌ها یا مردمان دنیا نامه نوشته و سخنان خود را بیان کرده است. مثلاً از حسین بن علی علیه‌السلام به زبان‌های زنده دنیا، از عبیدالله بن حُرّ جعفی به حسین بن علی علیه‌السلام، از طرماح بن عدی به حسین بن علی بن ابیطالب، از اویس قرنی به طرماح بن عدی، از ما (جماعتی گریخته از سپاهیان عبیدالله) به خبرگزاری‌های هزاره سوم، از رحیم مؤذن‌زاده اردبیلی به علی بن حسین، از حبیب بن مظاهر به سلیمان بن صُرَد خزاعی، از سیدحسن حسینی به شمر؛ نماد لعنت و تباهی، از فرات به فرات، از فاطمه بنت حزام (ام‌البنین) به فاطمه بنت رسول‌الله، از نخلستان کوفه به مسلم بن عقیل و از علی شریعتی مزینانی به حسین بن علی بن ابیطالب.
این کتاب، هم در قالب و هم در بیان، مبدعانه و نوآورانه است و این حرکت ابتکاری شاعر از دید داوران مهرواره هوای نو دور نمانده است.
سیداکبر میرجعفری در خصوص کتاب خودش می‌گوید: «امان‌نامه یک کتاب شعر عاشورایی است که تمام شعرهای آن در قالب نامه تنظیم شده و اغلب شعرها (نامه‌ها) در قالب شعر سپید یا غیر کلاسیک هستند. بعضی از نامه‌ها، پیوست هم دارند که هر پیوست، شعری مستقل به حساب می‌آید. این کتاب ادامه «چند مجلس از دهه اول» بنده است که شعرهای آن مجموعه نیز سپید هستند.»
«چند مجلس از دهه اول» جایزه تقدیری کتاب سال ۹۲ را به دست آورده بود. چنان‌که کتاب حاضر یعنی همین «امان‌نامه» در پانزدهمین جشنواره شعر فجر، برگزیده شده بود و میرجعفری را به جایزه این جشنواره معتبر ادبی رسانده بود.
«ریحان‌هایی که مادرم دوست داشت»، «پایان رنگ‌های جهان»، «گنجشک اشتیاق کمی نیست»، «چارپاره»، «بازار سیاه گیسو»، «گزیده گلستان سعدی»، «گزیده اشعار شب‌های شعر عاشورای شیراز»، «گندم و بلدرچین» و «ای بی‌نشان محض» از دیگر کتاب‌های سیداکبر میرجعفری است.
نظرات کاربران