به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از رمزارز نیوز، دنیای بلاکچین پر از پروژه‌هایی است که با وعده‌های بزرگ آغاز می‌شوند؛ از «قاتلان اتریوم» گرفته تا شبکه‌هایی که ادعا می‌کنند سریع‌ترین و کارآمدترین هستند. اما واقعیت این است که همه این پروژه‌ها دوام نمی‌آورند. بسیاری از آنها پس از مدتی هیاهو و جذب سرمایه، کم‌کم فعالیت خود را از دست می‌دهند و به چیزی تبدیل می‌شوند که در صنعت کریپتو به آن زنجیره ارواح یا گوست چین (Ghost Chain) می‌گویند. شناخت این پدیده برای سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان به دنیای کریپتو ضروری است؛ چراکه می‌تواند از هدر رفتن سرمایه، زمان و اعتماد جلوگیری کند. در این مقاله، به بررسی ماهیت زنجیره‌های ارواح، نشانه‌ها، ریسک‌ها و نمونه‌های واقعی آنها می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
زنجیره ارواح چیست؟
زنجیره ارواح یا گوست چین به شبکه بلاکچینی گفته می‌شود که از نظر فنی هنوز فعال است، اما توسعه‌دهندگان و جامعه کاربری آن را رها کرده‌اند. گاهی به این پروژه‌ها، «شبکه‌های بلاکچین مرده» یا «پروژه‌های رمزارزی خاموش» هم می‌گویند.
این نوع شبکه‌ها معمولاً در ابتدا با تبلیغات و هیجان زیادی شروع به کار می‌کنند، اما به مرور زمان توسعه‌دهندگان دست از کار می‌کشند، تعداد کاربران کاهش می‌یابد و حجم تراکنش‌ها به شدت پایین می‌آید. نشانه‌های اصلی زنجیره ارواح عبارتند از: نبود به‌روزرسانی‌های جدید، کم شدن کاربران و نداشتن کاربرد واقعی. در واقع، گوست چین در ظاهر ممکن است شبکه فعال به نظر برسد، اما در عمل هیچ استفاده مفیدی ندارد و رو به فراموشی می‌رود.
زنجیره ارواح وقتی معمولاً شکل می‌گیرد که تیم اصلی دست از توسعه می‌کشد، مخازن کد ماه‌ها بدون تغییر می‌ماند، نقشه راه به‌روز نمی‌شود و کاربران به سراغ پروژه‌های فعال‌تر می‌روند. با از بین رفتن جامعه و نقدینگی، شبکه کم‌کم به یک Ghost Chain تبدیل می‌شود.
نمونه‌های زیادی از این پروژه‌ها در دنیای کریپتو وجود دارد؛ از بلاکچین‌هایی که قرار بود رقیب اتریوم باشند تا لایه‌های اولی که به تدریج جذابیت خود را از دست داده‌اند. دلیل شکست این پروژه‌ها معمولاً عدم کاربرد واقعی، نبود جامعه فعال یا ضعف مالی بوده است.
جالب است بدانید که در ژوئن سال ۲۰۲۴، صرافی بایننس چهار رمزارز ویوز (WAVES)، اوام‌جی نتورک (OMG)، نم (XEM) و رپد ان‌ایکس‌ام (WNXM) را به دلیل حجم پایین معاملات، نقدینگی ضعیف و نبود فعالیت توسعه‌ای، از لیست خود حذف کرد؛ اینها دقیقاً نشانه‌های نزدیک شدن پروژه‌ها به وضعیت زنجیره ارواح هستند.
ویژگی‌های مشترک گوست چین
همه بلاکچین‌هایی که دچار افت می‌شوند، لزوماً زنجیره ارواح نیستند. اما چند نشانه تکراری وجود دارد که نشان می‌دهد یک پروژه در آستانه بی‌اهمیت شدن یا شکست است:
کاهش فعالیت توسعه‌دهندگان: نبود به‌روزرسانی، نسخه‌های جدید یا تغییرات در کد پروژه.
جوامع غیرفعال: انجمن‌ها و شبکه‌های اجتماعی پروژه تقریباً بدون مشارکت یا تعامل باقی می‌مانند.
وبسایتهای قدیمی یا از کار افتاده: اطلاعات پروژه به‌روز نیست و مستندات ناقص یا قدیمی است.
حجم پایین تراکنش‌ها: تنها تعداد کمی تراکنش روی شبکه انجام می‌شود که اغلب خودکار یا داخلی هستند.
حذف شدن از صرافی‌ها و نقدینگی ضعیف: توکن بومی پروژه ممکن است از فهرست صرافی‌ها خارج شود یا حجم معاملات آن بسیار پایین باشد.
این نشانه‌ها معمولاً همزمان ظاهر می‌شوند و نشان می‌دهند که یک پروژه رمزارزی به مرحله خاموشی رسیده است؛ جایی که کاربرد توکن زیر سؤال می‌رود و اعتماد کاربران به مرور از بین می‌رود.
چگونه گوست چین را شناسایی کنیم؟
برای جلوگیری از هدر رفتن زمان، سرمایه و منابع، لازم است قبل از ورود به هر بلاکچینی، آن را با دقت بررسی کنیم. برخی نکات کلیدی که در شناسایی گوست چین باید به آنها توجه کنیم، عبارتند از:
بررسی داده‌های تراکنش: با استفاده از اکسپلورر‌ها یا مرورگر‌های بلاکچین ببینید روزانه چند تراکنش انجام می‌شود و بلاک‌های شبکه چقدر پر هستند. خالی بودن بیشتر بلاک‌ها یا ثبت فقط چند تراکنش در روز، یک زنگ خطر جدی است.
فعالیت اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApp): یک بلاکچین سالم، اکوسیستمی شامل اپ‌های دیفای، بازار NFT و قرارداد‌های هوشمند فعال دارد. نبود چنین فعالیتی یعنی شبکه نتوانسته توسعه‌دهندگان و کاربران را جذب کند.
به‌روزرسانی مخزن کد در گیت‌هاب (GitHub): بررسی کنید که آیا توسعه‌دهندگان هنوز روی پروژه و رفع اشکالات آن کار می‌کنند یا خیر. اگر آخرین تغییر جدی مربوط به مثلاً شش ماه قبل باشد، نشانه‌ای از توقف کار است.
شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های ارتباطی: بررسی کنید که آیا تیم هنوز جلسه پرسش و پاسخ برگزار می‌کند، اخبار منتشر می‌کند یا جامعه آن فعال است یا خیر. گروه‌های تلگرامی بدون مدیریت، دیسکورد پر از ربات یا حساب توییتر (X) بدون پست جدید، همه نشانه‌های زنجیره ارواح هستند.
عملکرد توکن: سقوط قیمت توکن همراه با حجم معاملات نزدیک به صفر نشان می‌دهد آن پروژه رها شده است. البته قیمت به تنهایی معیار نیست، اما افت طولانی‌مدت آن همراه با نقدینگی کم، نشانه هشدار گوست چین است.
حضور در رویداد‌های کریپتویی: پروژه‌های فعال معمولاً در کنفرانس‌ها، جلسات یا نشست‌های تخصصی حضور دارند. غیبت مداوم در چنین رویداد‌هایی نشانه افول یک پروژه است.
همیشه مراقب وعده‌های بزرگ و اغراق‌آمیز باشید. عباراتی مثل «سریع‌ترین بلاکچین»، «قاتل سولانا» یا «۱۰۰ هزار تراکنش در ثانیه» معمولاً بیشتر تبلیغ‌اند تا واقعیت. اگر نقشه راه قدیمی شده و به‌روزرسانی نمی‌شود، بهتر است از آن پروژه فاصله بگیرید.
جالب است بدانید: فدرکوین (Feathercoin) در سال ۲۰۱۳ به عنوان نسخه سریع‌تر لایت‌کوین معرفی شد و در ابتدا توجه زیادی جلب کرد، اما به دلیل رقابت شدید و کاهش فعالیت توسعه‌دهندگان، به تدریج به یک زنجیره ارواح تبدیل شد.
نمونه‌هایی از زنجیره ارواح در دنیای کریپتو
تعدادی از پروژه‌های بلاکچینی که زمانی به خاطر نوآوری‌هایشان تحسین می‌شدند، امروز به یک زنجیره ارواح تبدیل شده‌اند و دلیل اصلی این موضوع، کاهش استفاده و کم‌رنگ شدن حضور آنها در فضای کریپتو است.
زنجیره ارواح | سال شکست | دلیل شکست |
امرکوین (Emercoin) | ۲۰۲۳ | علاقه توسعه‌دهندگان و جامعه کاربری خود را از دست داد، اکوسیستم آن متوقف شد و فقط به‌روزرسانی‌های حداقلی دریافت کرد. |
ترا/لونا (LUNA) | ۲۰۲۲ | به یک استیبل‌کوین الگوریتمی شکست‌خورده با نام ترا یو‌اس‌دی (UST) متصل بود. |
آیرون فایننس (Iron Finance) | ۲۰۲۱ | استیبل‌کوین الگوریتمی IRON در جریان یک «هجوم بانکی» پشتوانه خود را از دست داد که باعث سقوط شدید ارزش توکن TITAN تا نزدیک صفر شد. |
کداک کوین (KodakCoin) | ۲۰۱۸ | یک پروژه رمزارزی با برند کداک برای صدور مجوز عکس‌ها بود که به دلیل مشکلات قانونی و تأخیرهای داخلی راه‌اندازی نشد. |
هر پروژه به دلایل متفاوتی شکست خورده، اما یک نکته مشترک در همه دیده می‌شود: بدون داشتن یک اکوسیستم فعال و حمایت مداوم توسعه‌دهندگان، حتی پروژه‌هایی با بودجه‌های بزرگ هم می‌توانند به فراموشی سپرده شوند.
جالب است بدانید: پروژه دیم (Diem) که پیش‌تر با نام لیبرا (Libra) شناخته می‌شد و توسط فیس‌بوک راه‌اندازی شد، بیش از ۱.۳ میلیارد دلار سرمایه جذب کرد و حمایت شرکت‌های بزرگی مثل ویزا و پی‌پال را به دست آورد. با این حال، به دلیل فشار‌های شدید نظارتی، در سال ۲۰۲۲ کنار گذاشته شد و اکنون یکی از بزرگ‌ترین شکست‌ها در تاریخ بلاکچین‌های شرکتی محسوب می‌شود.
ریسک‌ها و پیامد‌های زنجیره ارواح
سقوط یا رکود شبکه‌های بلاکچین پیامد‌های گسترده‌ای دارد. این پروژه‌های مرده باعث انباشت دیجیتال می‌شوند؛ شبکه‌هایی که بدون کاربر همچنان فعال هستند، منابع را مصرف و سرمایه‌گذاران و توسعه‌دهندگان را دچار سردرگمی می‌کنند. برخی از مهم‌ترین پیامد‌های زنجیره ارواح عبارتند از:
- از دست رفتن سرمایه سرمایه‌گذاران به دلیل سقوط ارزش توکن.
- اتلاف زمان و منابع توسعه‌دهندگان و زیرساخت‌های ساخته‌شده.
- کاهش اعتماد به پروژه‌های جدید بلاکچینی.
فراتر از زیان مالی، زنجیره‌های ارواح می‌توانند خطرات امنیتی هم ایجاد کنند. دامنه‌های رهاشده، لینک‌های دانلود قدیمی و کیف‌پول‌های بلااستفاده ممکن است به تله‌های فیشینگ تبدیل شوند. همچنین کلاهبرداران ممکن است قرارداد‌های هوشمند قدیمی را دوباره به کار بگیرند یا داده‌های گذشته را تغییر دهند و یک کد مخرب را منتشر کنند؛ در حالی که کاربران ناآگاه تصور می‌کنند با یک پروژه قانونی در ارتباط هستند.
البته باید توجه داشت که همه بلاکچین‌های غیرفعال لزوماً برای همیشه مرده نیستند. برخی ممکن است با حمایت دوباره جامعه، به‌روزرسانی یا حتی تغییر برند، دوباره جان بگیرند. اما این موارد استثنا هستند، نه قاعده.
در چرخه‌های صعودی، بلاکچین‌های جدیدی وارد بازار می‌شوند، اما تنها تعداد کمی از آنها باقی می‌مانند. بنابراین، توانایی تشخیص یک پروتکل زنده و پویا از یک گوست چین یکی از مهم‌ترین مهارت‌ها در دنیای کریپتو است. پس همیشه هوشیار باشید، با دید انتقادی نگاه کنید و قبل از هرگونه تصمیم‌گیری، تحقیقات شخصی و کاملی انجام دهید.
خلاصه مطلب
زنجیره‌های ارواح یادآور این حقیقت هستند که در دنیای کریپتو، هیچ پروژه‌ای صرفاً با هیاهو یا سرمایه‌گذاری اولیه پایدار نمی‌ماند. آنچه اهمیت دارد، وجود جامعه فعال، توسعه مداوم و کاربرد واقعی است. پروژه‌هایی که این عناصر کلیدی را ندارند، دیر یا زود به شبکه‌های متروکه‌ای تبدیل می‌شوند که نه برای کاربران ارزش دارند و نه برای سرمایه‌گذاران.
بنابراین، پیش از ورود به هر پروژه‌ای، باید به دقت بررسی کنید که آیا توسعه‌دهندگان همچنان فعال‌اند؟ آیا جامعه پویا و کاربرد واقعی وجود دارد؟ یا اینکه همه‌چیز فقط یک وعده توخالی بوده است؟ توانایی تشخیص یک زنجیره پویا از یک زنجیره ارواح یا گوست چین (Ghost Chain) مهارتی است که می‌تواند سرمایه شما را از نابودی نجات دهد.
نظرات کاربران