علاقمندان به هنر خوشنویسی حتماً با خط شکسته زیبا نستعلیق آشنا هستند. ما در اینجا تاریخچه ابداع این خط و برجستگی اساتید در این حوزه را برای شما توضیح می‌دهیم.
خط شکسته نستعلیق یکی از سبک‌های خطی است که به واقع زیبایی و شگفتی به هر بیننده‌ای هدیه می‌دهد. علاقمندان به هنر خوشنویسی می‌دانند که این سبک خط در ایران ابداع شده و توسط اساتید برجسته‌ای پیشبرده شده است.
اساتید برجسته‌ای که در زمینه خط شکسته نستعلیق شناخته می‌شوند، عبارتند از:
- میرعلی تبریزی: او یکی از بزرگترین اساتید خوشنویسی در ایران است. او نه تنها در زمینه خط شکسته نستعلیق بلکه در سایر سبک‌های خطی نیز بسیار برجسته است.
- میرزا غلامرضا اصفهانی: او نیز یکی از اساتید برجسته خوشنویسی است و مهارت بالایی در خط شکسته نستعلیق دارد. آثار او به عنوان نمونه‌های برتر این سبک در نمایشگاه‌ها و موزه‌های هنری به نمایش گذاشته می‌شوند.
- محمد حسین امینی: او یکی دیگر از اساتید برجسته خوشنویسی است که در زمینه خط شکسته نستعلیق شهرت دارد. آثار او با طراحی‌های بسیار دقیق و زیبا شناخته می‌شوند.
- غلامحسین امیرعباسی: او نیز یکی از اساتید برجسته خوشنویسی است که در زمینه خط شکسته نستعلیق فعالیت دارد. آثار او با استفاده از فرم‌ها و جزئیات زیبا و منحصربه‌فرد، تحسین بسیاری را به دنبال دارد.
این اساتید برجسته با تلاش و تمرین‌های بی‌شماری در این حوزه، توانسته‌اند خلاقیت خود را در خلق آثار هنری با استفاده از خط شکسته نستعلیق به نمایش بگذارند. آثار آنها همچنان بر جای مانده و به عنوان نمونه‌های برتر این سبک در دنیای خوشنویسی شناخته می‌شوند.
خط شکسته نستعلیق، یکی از جدیدترین و زیباترین شکل‌های خطاطی در هنر خوشنویسی ایرانی است
این خط در اوایل سدهٔ یازدهم هجری قمری به وجود آمده است. با الهام از خط نستعلیق، اجزای آن شکسته و آزاد شده و خط شکسته نستعلیق به وجود آمده است. این خط می‌تواند به عنوان یکی از بروزترین و اصیل‌ترین خطوط در حوزهٔ خوشنویسی اسلامی در ایران تلقی شود.
خط شکسته نستعلیق در واقع ترکیبی است از جزئیات خط تعلیق، که در تندنویسی مورد استفاده قرار می‌گیرد، و ظرافت و زیبایی خط نستعلیق. این خط با برقراری تعادل بین روانی و سرعت تندنویسی و هنر و زیبایی نستعلیق، به خوبی توانسته است یک پل برقرار کند.
در قرن هشتم هجری، هنر خوشنویسی در ایران به زمانی بزرگ رسید و سه نمونه برجسته از خطوط ایرانی، یعنی خط تعلیق، نستعلیق و شکسته نستعلیق، به مرحله بالایی از رشد و توسعه دست یافتند. این خطوط، اگرچه بر پایهٔ الفبای عربی استوار هستند، اما آثار آنها را باید به عنوان ابداعات ویژهٔ ایرانیان در نظر گرفت.
در قرن هشتم و نهم هجری، در شهر هرات، خوشنویسی به عنوان یک هنر بزرگ و مورد توجه در جامعه شناخته شد. شاهان و شاهزادگان این هنر را حمایت کردند و خطاطان مشهوری را تشویق و ترغیب کردند. آثار باقی‌مانده نشان دهنده ارزش و اهمیت این هنر است. در این زمان، خط شکسته نستعلیق به محبوبیت و شهرت خود دست یافت.
دربارهٔ ایجاد خط شکسته نستعلیق و شخصیتی که این خط را ابداع کرده است، دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. برخی معتقدند که «مرتضی قلی خان شاملو» حاکم هرات و «محمد شفیع هروی» مشهور به «شفیعا» ابداع‌کنندگان این خط هستند.
عبدالمحمدخان ایرانی، نویسندهٔ کتاب «پیدایش خط و خطاطان»، باور دارد که خط شکسته نستعلیق در زمان صفویه به وجود آمده و مرتضی قلی خان شاملو این خط را از نستعلیق توسعه داد. او همچنین می‌گوید که «میرزا شفیعا هراتی» که منشی مرتضی قلی خان بود، این خط را به کمال رساند. در نیمهٔ دوم قرن دوازدهم، «درویش عبدالمجید طالقانی» به خط شکسته نستعلیق رسیدگی کرده و آن را به سطح بالاتری از تکامل رساند. او اهل طالقان بود و در سن 35 سالگی در اصفهان درگذشت.
در دورهٔ قاجار، پس از درویش عبدالمجید طالقانی، اساتید برجسته‌ای در زمینهٔ خط شکسته نستعلیق وجود داشتند. برخی از مهمترین آنها عبارتند از: میرزا حسن اصفهانی، محمدرضا اصفهانی، میرزا کوچک اصفهانی، محمدعلی شیرازی، سید علی اکبر گلستانه و استاد مشعشعی. آنها به عنوان پیوندی بین نسل گذشته و دوران معاصر عمل کردند. میرزا غلامرضا اصفهانی خط شکسته را به شدت به درویش طالقانی نزدیک نوشت و آثار قابل توجهی از سید گلستانه در خط شکسته نستعلیق باقی مانده است.
در سال 1280 خورشیدی (1319 قمری) پس از مرگ ناگهانی سید گلستانه، خط شکسته نستعلیق با یک دورهٔ تحول و رکود طولانی مواجه شد. این رکود تا سال 1350 خورشیدی ادامه یافت و بیشتر خوشنویسان به طرز غیراصولی و براساس سلیقهٔ شخصی خود به این خط می‌پرداختند.
در سال 1350، با تهیهٔ عکس‌ها و فتوکپی‌هایی که در دسترس بودند، یک حرکت عظیم در ترویج خط شکسته نستعلیق آغاز شد. در این راستا، استادانی همچون یدالله کابلی خوانساری، محمدحسین عطارچیان، غلامرضا مشعشعی، حسین فیض‌آبادی و مجتبی ملک‌زاده نقش مهمی در این حوزه ایفا کردند.
اساتید قدیمی انجمن خوشنویسان ایران، به ویژه استاد محمدحسین عطارچیان و استاد یدالله کابلی خوانساری، بیش از ده سال در انجمن خوشنویسان ایران به آموزش خط شکسته نستعلیق مشغول بودند.
آثاری که در این متن مشاهده می‌کنید، به هنر و استعداد استاد صفر نورزاد تعلق دارد.
نظرات کاربران