ساز هنگ درام، همچنین به نام هندپن، پنتام یا هنگ درام شناخته می‌شود. این ساز، عضوی از خانواده سازهای کوبه‌ای و ملودیک است و شکل ظاهری آن شبیه به گالن‌های فلزی یا سپرمورد استفاده شده در جنگ‌های کهن می‌باشد. ساز هنگ درام با صدای خاص و آرامش بخش خود، در جلسات مدیتیشن بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد و به عنوان یک ساز محبوب در بین معلمان یوگا و درمانگران موسیقی شناخته می‌شود.
ساز هنگ درام
که به انگلیسی با نام “hang drum” شناخته می‌شود و به آن همچنین “hang” نیز گفته می‌شود، جزو خانواده موسیقی handpan drum، پرکاشن و دیگر سازهای کوبه‌ای قرار می‌گیرد. امروزه، بسیاری از نوازندگان با نواختن این ساز، نوای زیبا و ماندگاری را به وجود می‌آورند. در میان آنها، دنیل ویپلس به عنوان یکی از بهترین نوازندگان هنگ درام در جهان شناخته می‌شود.
ساز هنگ درام از جنس استیل نیتریت شده ساخته می‌شود و دارای قطر 52 سانتی‌متر و ارتفاع 24 سانتی‌متر است. این ساز دارای دو بخش فوقانی و تحتانی است. بخش فوقانی آن به عنوان “دینگ” شناخته می‌شود و مرکز نت‌ها را شامل می‌شود. دینگ دارای هفت یا هشت نت است و با استفاده از چکش، ایجاد فرورفتگی‌های مختلفی که نت‌ها را تولید می‌کنند.
بخش تحتانی ساز هنگ درام دارای یک حفره عمیق به شکل لوله است که به آن “گو” نیز می‌گویند. این حفره تنظیم شده است و می‌تواند با نواختن لبه‌ها، نتی تولید کند. نوازندگی هنگ درام با استفاده از انگشتان دست انجام می‌شود و نوازندگان هنگ درام را به عنوان “پن‌ایست” می‌شناسند.
ساز هنگ درام برای اولین بار در سال 2000 توسط دو سازنده آلمانی به نام‌های فلیکس رونِر و سابینا شِرر در شهر برن، سوئیس، ساخته شد. آنها نام “هنگ” را برای این ساز انتخاب کردند و از استفاده از عبارت “هنگ درام” ناراضی بودند.
ساز هنگ درام از دو قسمت فلزی تشکیل شده است. جنس فلزی که در ساخت آن استفاده می‌شود، عموماً استیل ضد زنگ یا فولاد نیتراید است.
در ورژن‌های نرمال ساز هنگ درام، صفحه بالایی این ساز شامل یک نت دینگ و 7 نت دیگر در قوس بالایی بدنه است. اما در حال حاضر، سازندگان تعداد نت‌ها روی بدنه را به 13 افزایش داده‌اند. نت اصلی ساز هنگ درام یا “دینگ”، پایین‌ترین نت از نظر اکتاو صدایی یا به عبارتی بم‌ترین صدا را تولید می‌کند.
گام معمول برای کوک هنگ درام‌ها به طور عمومی گام رِ مینور است. برای هنگ درام‌های رایج، 9 نت با کوک ر مینور، نت بیس که با نماد D در قسمت مرکزی سطح ساز قرار دارد و سایر نت‌ها دور این نت مرکزی قرار می‌گیرند. برخی از گام‌های رایج در هنگ درام عبارتند از:
- Aeolian (مینور)
- Annaziska/Kurd (مینور)
- Hijaz (فریجیان دومینانت)
- Jibuk (میکسولیدین)
- Romanian Hijaz (دوریان شارپ 4)
- Sabye (لیدین)
مدت زمان یادگیری هنگ درام در حدود چند ترم است و برای آشنایی با اصول اولیه نواختن این ساز، تنها دو ترم لازم است. پس از گذشت حدود سه ترم دیگر، هنرجو می‌تواند تعدادی قطعه موسیقی را با استفاده از این ساز اجرا کند.
در خارج از ایران، برندهای معروف هنگ درام شامل اومانا، یشاما، و مراکی و … هستند. در ایران نیز برندهایی مانند هنگ درام یوناپن، کیتادرام، آرشاپنتام، ایران هنگ درام، هما، پنرشیا و وندا وجود دارند.
یکی از دلایلی که قیمت هنگ درام بالا است، پروسه ساخت پیچیده و زمان‌بر آن است و تعداد سازندگان آن در سراسر دنیا کم است، شاید حتی تنها چند صد نفر باشند. استفاده از فلز و آلیاژ مناسب برای ساخت این ساز، نیازمند ساعت‌ها و روزها برای فرم دادن است و هنگ درام معمولاً به صورت دست ساز در کارگاه‌های تولید می‌شود.
در نگهداری ساز هنگ درام، نکات زیر را به خاطر داشته باشید:
اجتناب کنید تا به ساز ضربه شدید و محکمی وارد شود. رینگ‌های ساز (فرورفتی و برجستگی‌های صفحه رویی) نازک و آسیب پذیر هستند و ممکن است آسیب ببینند.
در هنگام نواختن ساز، انگشتر و دستبند به دست نزنید، زیرا می‌توانند خط و خشی به بدنه ساز وارد کرده و زیبایی آن را تخریب کنند.
ساز هنگ درام را در مکان‌های مرطوب قرار ندهید و از آن در برابر گرما و سرمای شدید محافظت کنید. این باعث جدا شدن کوک از ساز می‌شود یا ساز ممکن است آسیب ببیند.
برای نگهداری و جلوگیری از آسیب دیدن فلز بدنه، از روغن‌های مخصوصی که برای نگهداری هنگ درام طراحی شده‌اند، استفاده کنید.
اگر ساز هنگ درام شما با استفاده از متریال استاندارد و با کیفیت ساخته شده باشد و شما نیز به آن با دقت نگهداری کنید، طول عمر بالایی خواهد داشت.
نظرات کاربران