شرکت‌های دانش بنیان به‌عنوان ستون‌های اقتصاد دانش‌محور، نقش مهمی در توسعه فناوری‌های نوآورانه و ایجاد فرصت‌های شغلی دارند. در ایران، تاسیس شرکت دانش بنیان با دریافت جواز تأسیس، مسیر فعالیت قانونی و بهره‌مندی از حمایت‌های مالی و تسهیلات ویژه هموار می‌شود. این جواز علاوه بر افزایش اعتبار شرکت، امکان استفاده از معافیت‌های مالیاتی و سایر حمایت‌های دولتی را فراهم کرده و روند رشد و توسعه کسب‌وکار را تسریع می‌بخشد. صندوق نوآوری شریف نیز با ارائه خدمات مشاوره و راهنمایی، شرکت‌ها را در دریافت جواز تأسیس همراهی می‌کند.
شرکت دانش بنیان چیست و چرا اهمیت دارد؟
در سال ۱۳۸۹ قانونی به‌نام حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات به تصویب رسید که نقطه شروع حمایت‌های رسمی دولت از این نوع شرکت‌ها محسوب می‌شود.
بر اساس آیین‌نامه مربوطه، شرکت دانش بنیان به واحدی گفته می‌شود که به‌صورت خصوصی یا تعاونی فعالیت کرده و با هدف افزایش دانش، تولید ثروت، تحقق اهداف علمی و اقتصادی و توسعه اقتصادی فعالیت می‌کند.
این شرکت‌ها بر اساس نوآوری و اختراعات، محصولات و خدمات جدید را طراحی و تولید کرده و نتایج تحقیقات علمی را به‌صورت تجاری عرضه می‌کنند. فرآیند ایجاد و تاسیس شرکت دانش بنیان با هدف ترغیب پژوهشگران و اعضای هیئت علمی به فعالیت‌های پژوهشی کاربردی و تجاری‌سازی نتایج تحقیق، زمینه‌ساز رشد علمی و اقتصادی کشور است.
فرآیند ثبت شرکت دانش بنیان در ایران
برای تاسیس شرکت دانش بنیان در ایران، لازم است یک مسیر مرحله‌ای و دقیق طی شود تا شرکت بتواند به‌طور رسمی به ثبت برسد و از حمایت‌های قانونی و مالی بهره‌مند شود. نخستین گام، ثبت شرکت بر اساس نوع فعالیت و اهداف آن است. سپس، درخواست دانش بنیانی شدن شرکت باید از طریق سامانه رسمی www.daneshbonyan.ir ثبت شده و اطلاعات شرکت به‌صورت کامل و دقیق وارد شود.
صحت اطلاعات در این مرحله اهمیت بالایی دارد تا ارزیابی اولیه به درستی انجام گیرد. پس از بررسی اولیه توسط کارگروه ارزیابی زیر نظر صندوق نوآوری و شکوفایی، شرکت وارد مرحله ارزیابی ثانویه و بهره‌مندی محدود از مزایا می‌شود.
در این مرحله، شرکت می‌تواند کالا یا خدمات نوآورانه خود را ارائه دهد و پس از تأیید کامل فرآیندها، تأییدیه نهایی صادر خواهد شد. تمام مدارک و اطلاعات باید در سامانه معاونت علمی ریاست جمهوری به ثبت برسند تا مجوزهای قانونی و حمایت‌های ویژه برای شرکت فراهم شده و مسیر رشد و توسعه شرکت دانش بنیان هموار شود.
مزایای ثبت شرکت دانش بنیان
با تاسیس شرکت دانش بنیان، شرکت‌ها و مؤسسات می‌توانند از مجموعه‌ای از حمایت‌ها و تسهیلات ویژه بهره‌مند شوند که هدف آن‌ها تسریع رشد، توسعه فناوری و کاهش ریسک فعالیت‌های نوآورانه است. از جمله مهم‌ترین این مزایا می‌توان به معافیت‌های مالیاتی و عوارض گمرکی و صادراتی تا ۱۵ سال اشاره کرد، هرچند برخی از شرکت‌های تولیدی و نوپا ممکن است مشمول معافیت کامل نباشند. علاوه بر این، امکان دریافت تسهیلات کم‌بهره یا بدون بهره برای تولید، عرضه و بهره‌برداری از نوآوری‌ها و فناوری‌ها وجود دارد.
شرکت‌های دانش بنیان از اولویت استقرار در پارک‌های علم و فناوری، مراکز رشد و مناطق ویژه اقتصادی و علمی برخوردار هستند و امکان واگذاری بخشی از سهام مراکز پژوهشی دولتی برای توسعه فعالیت‌های خود را دارند. علاوه بر این، ایجاد پوشش بیمه‌ای مناسب برای کاهش خطرپذیری محصولات دانش بنیان و تسهیل شرایط شرکت در مناقصه‌ها، از دیگر حمایت‌های مهم برای شرکت‌ها است.
حمایت‌ها و تسهیلات ویژه برای شرکت‌های دانش بنیان
برای تاسیس شرکت دانش بنیان و توسعه فعالیت‌های نوآورانه، حمایت‌های مالی و اعتباری نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. صندوق پژوهش و فناوری شریف به‌عنوان یکی از نهادهای پیشرو در این زمینه، با ارائه تسهیلات ویژه به شرکت‌های دانش بنیان، امکان رفع موانع مالی و تقویت پروژه‌های پژوهشی و فناورانه را فراهم می‌سازد. این تسهیلات به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا ایده‌های نوآورانه خود را تجاری‌سازی کرده و مسیر رشد و توسعه خود را با ثبات ادامه دهند.
هدف اصلی صندوق شریف، فراهم کردن زیرساخت‌های مالی و حمایتی مناسب برای شرکت‌های دانش بنیان است تا بتوانند در تمامی مراحل فعالیت خود عملکردی بهینه داشته باشند. با استفاده از این تسهیلات، شرکت‌ها می‌توانند در شرایط اقتصادی چالش‌برانگیز، نیازهای مالی خود را برطرف کرده و پروژه‌های نوآورانه خود را با کیفیت و سرعت بیشتری به بازار عرضه کنند.
چالش‌های پیش روی شرکت‌های دانش بنیان
سرمایه‌گذاری و فعالیت در شرکت‌های دانش بنیان، با ریسک‌ها و چالش‌های خاصی همراه بوده که ناشی از ویژگی‌های نوآورانه این شرکت‌ها و محیط پویا و متغیر بازار است. از جمله این چالش‌ها می‌توان به ریسک‌های تکنولوژیک اشاره کرد که شامل نوآوری‌های ناموفق، نقص فناوری و وابستگی به تکنولوژی خاص می‌شوند.
همچنین، ریسک‌های بازار به‌دلیل رقابت شدید و تغییر سریع نیازها و تقاضاها در صنایع نوظهور، فشار قابل توجهی را بر شرکت‌ها وارد می‌کنند. محدودیت‌های مالی و نیاز به تأمین منابع برای توسعه و تجاری‌سازی محصولات نوآورانه، ریسک‌های مالی را ایجاد کرده و پیچیدگی‌های حقوقی مانند مسائل مالکیت فکری و الزامات قانونی نیز از دیگر موانع پیش‌روی شرکت‌های دانش بنیان هستند.
تاسیس شرکت دانش بنیان مسیر رشد و نوآوری را برای کسب‌وکارها هموار می‌کند و فرصت‌های بی‌نظیری را برای توسعه فناوری و تجاری‌سازی ایده‌ها فراهم می‌سازد. با وجود چالش‌ها و ریسک‌های موجود، بهره‌مندی از حمایت‌ها و تسهیلات ویژه می‌تواند شرکت‌ها را در مسیر موفقیت پایدار هدایت کند. صندوق نوآوری شریف با ارائه مشاوره تخصصی، تسهیلات مالی و پشتیبانی همه‌جانبه، بهترین همراه برای کارآفرینان و پژوهشگران در این مسیر است.
آیا همه شرکت‌های تازه‌تأسیس می‌تونن از همون ابتدا درخواست دانش‌بنیان شدن بدن یا باید مدتی از فعالیتشون گذشته باشه؟
سؤال خوبی‌ست. شرکت‌های تازه‌تأسیس هم می‌تونن درخواست بدن، اما برای تأیید نهایی باید حداقل یکی از محصولات یا خدماتشون در مرحله نمونه‌سازی یا فروش آزمایشی باشه. ارزیابی اولیه معمولاً روی مستندات فنی و طرح کسب‌وکار انجام میشه.